معرفی نرم افزار Amos

نرم افزار Amos چیست؟

AMOS  مخفف عبارات Analysis of moment structures می باشد. Amos را می توان یکی از موفق ترین نرم افزارهای کامپیوتری دانست که به طور خاص برای مدل سازی معادله ساختاری طراحی شده اند.

نرم افزار آموس (ایموسAmos ) نرم افزاری برای مدل سازی معادلات ساختاری  است که مدل سازی معادله ساختاری را به شیوه ای ترسیمی ارائه می دهد، به نحوی که می توان به سرعت مدل ها را تعریف کرد، محاسبات را انجام داد و در صورت نیاز آن ها را به سادگی اصلاح کرد.

هرچند هدف اصلی از طراحی این نرم افزار مدل سازی است اما قابلیت اجرای مجموعه ای از تحلیل های کمی و آماری معمول نیز بوسیله این نرم افزار وجود دارد. نرم افزار Amos توسط شرکت SPSS به بازار عرضه شده است و برای اجرا نیاز به حداقل ۲۵۶ مگابایت RAM و  ۱۲۵ مگابایت فضای آزاد بر روی دیسک است.

مروری بر مقاله هایی که تحلیل داده های آن ها بر مبنای مدل سازی قرار دارد نشان می دهد که این برنامه به خوبی جای خود را در میان برنامه های کامپیوتری موجود در زمینه مدل سازی باز کرده و به سرعت استفاده از آن در حال گسترش است. با توجه به این که در حال حاضر به روز کردن و عرضه این نرم افزار توسط شرکت SPSS انجام می شود و این نرم افزار به همراه نگارش های ۱۶ به بعد نرم افزار SPSS عرضه می شود، تا حدودی این انتظار وجود دارد که عمومیت استفاده از آن به تدریج به اندازه عمومیت استفاده از نرم افزار SPSS شود.

Amos Graphics

استفاده از این نرم افزار به دو شیوه نوشتن برنامه به زبانVB.NET و همچنین استفاده از Amos Graphics امکان پذیر است. استفاده از هریک از روش های ذکر شده به لحاظ کار بر روی انواع مدل ها، استفاده از انواع شیوه های برآورد پارامترها و یا محاسبه انواع شاخص های برازندگی و اخذ خروجی های مختلف، مشابه یکدیگر است اما در عین حال استفاده از  Amos Graphics تاحدودی ساده تر از برنامه نویسی است چرا که استفاده از آن برمبنای ترسیم مدل تدوین شده توسط پژوهشگر قرار دارد.

مدل نظری پژوهش در مقایسه با مدل مدون در Amos

به منظور استفاده از نرم افزار Amos بایستی به تفاوت های بین مدل های تعریف شده در Amos و مدل نظری توجه داشته باشیم. مدل نظری مدلی است که پژوهشگر با توجه به مبانی و چارچوب نظری مدل تعریف کرده است. این مدل عمدتا شامل متغیرهای پنهان، معرف های مرتبط و همچنین روابط بین آن ها می باشد. در مدل نظری پژوهشگر تعریف می کند که متغیرهای پنهان قرار است با کدام معرف ها اندازه گیری شوند و اینکه متغیرهای پنهان (و احتمالا برخی متغیرهای آشکار) چگونه با یکدیگر ارتباط داشته و یا یکدیگر را تحت تأثیر قرار می دهند. مدل مدون در ایموس گرافیکس (Amos Graphics) ضمن آن که همه اجزای تعریف شده در مدل نظری پژوهش را داراست، دارای اجزای جدیدی است که برای کار با Amos وجود این اجزا یا عناصر جدید ضرورت دارد.

جزئیات بیشتر هنگام کار با Amos Graphics معمولا شامل تعریف متغیرهای خطا (خطاهای اندازه گیری و خطاهای تبیین شده یا ساختاری) و همچنین تعریف متغیرهای مرجع است.تعریف متغیر مرجع به این مسئله برمی گردد که متغیرهای پنهان  موجود در مدل فاقد ریشه و واحد اندازه گیری هستند.

برای حل بدون مقیاس بودن متغیرهای پنهان دو راه وجود دارد :

1. استاندارد در نظر گرفتن متغیر پنهان (متغیری با میانگین صفر و انحراف معیار ۱) که برای این منظور لازم است واریانس متغیر پنهان برابر ۱ قرار داده شود.
2. قرار دادن ریشه و واحد اندازه گیری یکی از متغیرهای مشاهده شده مرتبط با متغیر پنهان به عنوان ریشه و واحد اندازه گیری همان متغیر پنهان. در این حالت به متغیر مشاهده شده اصطلاحا متغیر مرجع یا معرف نشان گذار گفته می شود.

آنچه در مدل سازی معمول است استفاد از روش دوم می باشد هرچند استفاده از روش اول نیز منجر به نتایج مشابهی در برآورد پارامترها می شود. لازم به ذکر است که متغیرهای پنهان موجود در مدل (به عبارت دیگر متغیرهایی که فاقد مقیاس اندازه گیری اند) خود به دو دسته اصلی تقسیم می شوند :

الف– متغیرهای خطا که شامل خطای اندازه گیری در مدل های اندازه گیری و خطاهای تبیین در مدل ساختاری اند. این متغیرها اساسا متغیرهای پنهانی هستند که اندازه گیری نشده اند، مدل را تحت تأثیر قرار می دهند ولی در مدل نظری پژوهش حضور نداشته اند.

ب– متغیرهای پنهان درمدل ساختاری که هرکدام با مجموعه ای از متغیرهای مشاهده شده اندازه گیری خواهند شد.

مراحل اجرایی کار با Amos Graphics

به طور خلاصه چهار مرحله اجرایی زیر را برای کار با Amos Graphics  می توان نام برد:

الف. تهیه فایل داده ها با SPSS

ب. ترسیم مدل تدوین شده در صفحه میانجی.

ج. مشخص کردن جزئیات تحلیل شامل موارد مورد نیاز در خروجی وتغییر شیوه برآورد پارامترها(درصورت لزوم)

د. انجام تحلیل و برآورد پارامترها.

حال به توضیح هر کدام می پردازیم:

الف .تهیه فایل داده های ورودی

فایل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS  و به سه شکل زیر تهیه می شود:

1. فایل حاوی داده های خام
2. فایل حاوی ماتریس واریانس-کواریانس برگرفته از داده های خام
3. فایل حاوی ماتریس همبستگی، میانگین و انحراف معیارها برگرفته ازداده های خام

مراحل تهیه ماتریس همبستگی تا حد زیادی به تهیه فایل در قالب واریانس-کواریانس شباهت دارد اما با این حال توجه به تفاوت های آن ها نیز ضرورت دارد. یکی از مهمترین این تفاوت ها این است که در صورت تدارک داده های گردآوری شده در قالب ماتریس همبستگی ضرورت دارد که میانگی ها و انحراف معیارهای متغیرها نیز در فایل وارد شوند تا امکان برآورد پارامترها به صورت غیراستاندارد نیز فراهم شود. درحالیکه با وجود ماتریس واریانس-کواریانس امکان برآوردهای استاندارد و غیراستاندارد وجود دارد.

ب. ترسیم مدل تدوین شده در Amos Graphics

Amos Graphics  یک جعبه ابزار متنوع در اختیار کاربر قرار می دهد که با استفاده از آن ها می توان مدل تدوین شده را با کلیه جزئیات آن ترسیم کرد بلکه امکانات مختلفی را برای اجرای تحلیل و مشاهده خروجی ها در اختیار قرار می دهد. توضیح این نکته لازم است که جعله ابزار قابل مدیریت است به نحوی که می توان نشانه هایی را به آن افزوده یا از آن کم کرد.

ج. مشخص کردن جزئیات تحلیل

پس از تدارک داده ها و ترسیم مدل لازم است قبل از اجرای تحلیل برخی از جزئیات آن مشخص شوند. چنین جزئیاتی می توانند موارد متنوعی را در برگیرند اما توجه به دو نکته لازم است :

1. تعیین مواردی که مایل هستید علاوه بر موارد پیش فرض در خروجی گزارش شوند. مانند گزارش برآوردهای استاندارد علاوه بر برآوردهای غیراستاندارد در مدل.
2. تعیین روش برآورد پارامترها. به طور پیش فرض روش حداکثر درستنمایی برای این منظور تعریف شده است.

د. اجرای تحلیل و برآورد پارامترها

اجرای تحلیل و برآورد پارامترها را می توان آخرین مرحله در اجرای اولیه دانست. پس از اجرای اولیه تحلیل و برآورد پارامترها و شاخص های مختلف برازش و همچنین وارسی سایر خروجی ها درباره تغییر، پژوهشگر می تواند درباره تغییر و اصلاح مدل تصمیم گیری نماید.