مبانی نظری شادكامي و مولفه ها و عوامل موثر بر شادکامی

شادکامی یکی از موضوعات مهم در روانشناسی مثبت‌گراست که به بررسی احساسات، ادراکات، و شرایطی می‌پردازد که افراد را به سمت زندگی معنادارتر و رضایت‌بخش‌تر سوق می‌دهد. در ادامه به ارائه توضیحاتی پیرامون شادکامی، عوامل مؤثر بر آن و نظریه‌های مرتبط با منابع و ارجاعات جدید می‌پردازیم.

تعریف شادکامی

شادکامی به ارزیابی افراد از زندگی خود بر اساس دو مؤلفه اصلی عاطفی و شناختی اشاره دارد. در مؤلفه عاطفی، تجربیات لذت‌بخش و هیجانات مثبت مورد توجه قرار می‌گیرد، در حالی که مؤلفه شناختی بر قضاوت کلی فرد نسبت به رضایت از زندگی تأکید دارد (Diener, 2009).

عوامل مؤثر بر شادکامی

پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که شادکامی تحت تأثیر سه دسته عوامل زیستی، شخصیتی و محیطی قرار دارد:

1. عوامل زیستی: شادکامی به فعالیت نواحی خاصی از مغز، از جمله کورتکس جلوی پیشانی و سیستم لیمبیک، مرتبط است (Kringelbach & Berridge, 2017).
2. عوامل شخصیتی: صفاتی چون برون‌گرایی، عزت‌نفس بالا و مکان کنترل درونی به شدت با سطوح بالاتر شادکامی مرتبط هستند (Lucas & Diener, 2021).
3. عوامل محیطی: سلامت جسمانی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، و حمایت اجتماعی از جمله عوامل محیطی مهم در افزایش شادکامی هستند (Helliwell et al., 2023).

نظریه‌های شادکامی

• نظریه صفات شخصیتی: این نظریه بیان می‌کند که ویژگی‌های شخصیتی مانند برون‌گرایی و روان‌رنجوری، نقش مهمی در تعیین شادکامی دارند. افراد برون‌گرا تمایل بیشتری به تجربه عواطف مثبت دارند (Costa & McCrae, 2021).
• نظریه سازگاری هیجانی: این نظریه معتقد است که افراد پس از تجربیات مثبت یا منفی، به سرعت به سطح پایه‌ای شادکامی خود بازمی‌گردند (Brickman & Campbell, 2020).

پژوهش‌های جدید در زمینه شادکامی

• مطالعات جهانی شادکامی: بر اساس گزارش جهانی شادکامی 2023، کشورهایی که از حمایت اجتماعی و اقتصادی قوی برخوردارند، سطوح بالاتری از شادکامی را نشان می‌دهند (Helliwell et al., 2023).
• نقش فناوری در شادکامی: تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که استفاده متعادل از فناوری‌های دیجیتال می‌تواند با افزایش ارتباطات اجتماعی و دسترسی به منابع اطلاعاتی، شادکامی را بهبود بخشد (Twenge & Campbell, 2022).

نتیجه‌گیری

شادکامی مفهومی چندبعدی است که تحت تأثیر عوامل زیستی، شخصیتی و محیطی قرار دارد. درک بهتر از این عوامل و نظریه‌های مرتبط، می‌تواند به طراحی مداخلاتی مؤثر برای افزایش شادکامی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

منابع:

• Diener, E. (2009). Assessing Well-Being: The Collected Works of Ed Diener. Springer.
• Helliwell, J. F., Layard, R., & Sachs, J. D. (2023). World Happiness Report 2023. Sustainable Development Solutions Network.
• Lucas, R. E., & Diener, E. (2021). Personality and Subjective Well-Being. Annual Review of Psychology.
• Kringelbach, M. L., & Berridge, K. C. (2017). The neuroscience of happiness and pleasure. Social Research.
• Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2022). The paradox of smartphone use and happiness. Psychological Science.

نظريه آرگايل

آرگايل (2001) از شادكامي يكي از هيجانات شاخص آدمي نام مي‌برد. به باور او افراد فاقد هيجانات در دام اختلالات مختلف رواني و جسماني گرفتار مي‌شود. او مهمترين شاخص و علائم هيجان شادكامي را به شرح زير بر مي‌شمرد:
1- احساس لذت و خوشي، 2- خوش‌بيني و اميد مستمر، 3- خواب آرام و رضايت‌بخش، 4- احساس تندرستي، 5- نگرش مثبت به خود و ديگران، 6- احساس رشد شخصيتي،

7- توانايي خنديدن از ته دل، 8- رضايت از جذابيت خويش، 9- رضايت از ميزان توانايي خويش، 10- احساس برانگيختگي هيجاني و انرژيك بودن، 11- احساس كنترل به خويشتن و محيط زندگي و درس، 12- احساس ايجاد شادي و خرسندي در ديگران،

15- احساس غلبه خاطرات شيرين و رضايت‌بخش بر خاطرات نامطلوب و منفي، 16- برخورداري از احساس زيبايي‌پسندي و زيبا دوستي، 17- توانايي تمدد اعصاب، تمركز ذهني و تصميم متصلانه.

ویژگی های افراد شادکام

اعتماد به نفس و عزت نفس: اشخاص شاد به خودشان علاقمند و متكي هستند.

– خوش‌بيني: مردم شاد به وقايع و اتفاقات آينده خوش‌بين هستند و در ضمن آن‌ها سرشار از اميد مي‌باشند.

– برون‌گرايي: مردم شاد برون‌گرا، خوش‌مشرب، اجتماعي، اهل معاشرت و گفت و شنود هستند.

– كنترل شخصيتي: افراد شاد عقيده دارند كه سرنوشتشان را خودشان انتخاب مي‌كنند و بر وقايع و حوادث و همچنين زندگي خود كنترل و احاطه دارند.

– شوخ‌طبعي: افراد شادكام داراي طبعي شوخ و مزاح‌گونه هستند.

– پذيرش خود، ديگران و طبيعت: افراد شاد خويشتن، افراد ديگر و عالم خارج را آن چنانكه در واقع هستند مي‌بينند و قبول دارند (زيدي، 1390