مفهوم دوسو توانی سازمانی

دوسوتوانی سازمانی مفهومی جدید در مدیریت و مرتبط با کسب مزیت رقابتی پایدار، بقاي سازمانی و عملکرد شرکت است.

توانایی براي استفاده از وضع موجود (بهره برداري) و استفاده از فرصتها براي رشد و بقاي در آینده (اکتشاف) دو بال حرکت سازمانها به سمت دوسوتوانی هستند.

سازمانهاي تکنولوژ محور براي بقا، رشد، افزایش عملکرد، نوآوري و توان رقابت پذیري در محیط پویاي امروزي به قابلیت پویاي دوسوتوانی سازمانی نیاز دارند.

به اعتقاد تاشمن و اریلی، این امیدواري وجود دارد که سازمانهاي دوسوتوان عملکرد بهتري داشته باشند و ساختارهاي سازمانی را که به ایجاد دوسوتوانی کمک می کند، تشریح کنند.

تا قبل از سال 1996دوسوتوانی سازمانی توجه محققان را به خود جلب نکرده بود؛ اما با مطرح شدن این مفهوم توسط تاشمن و اریلی، مفهوم دوسوتوانی سازمانی در پژوهشهاي انجام­شده در خصوص سازمان بیشتر مورد توجه قرار گرفت. به طوريکه از سال 2004 به بعد مقالات زیادي در این زمینه توسط محققان به رشته تحریر درآمده است.

برکین شاو و گاپتا (2013)، در یک مقاله فراتحلیلی^[1] به بررسی مقالات کار شده در زمینه دوسوتوانی از سال 1996 تا سال 2012 پرداخته­ اند. آنها نشان داده­اند که از سال 2004 به بعد، تحقیقات در زمینه دوسوتوانی افزایش پیداکرده است .

در یک تحقیق بنیادي مشخص شد که دوسوتوانی در موضوعاتی همانند استراتژي، شبکه­ها، توسعه محصول جدید، تکنولوژي، توسعه نرمافزار، سرمایه فکري و دیگر. موضوعات به کار گرفته شده است (خدادادی، 1393: 5).

برخی از سازمانهاي تکنولوژي محور قادر به شناسایی، تعریف و به­کارگیري فعالیت­هایی هستند که منجر به افزایش کارایی سازمان یا سیستم میشود. اینگونه فعالیتها که بر روي عملیات تولید، کاهش هزینه، کیفیت و… براي بهبود عملکرد کسب­وکار جاري تمرکز دارد، بهره­برداري نامیده می­شود.

از طرف دیگر، سازمانهاي تکنولوژي محور می­توانند بر روي فعالیت­هایی که انعطاف­پذیري را افزایش میدهد، تمرکز کنند که اکتشاف نامیده میشود و اشاره به تمرکز بر روي نوآوري و رشد در محصول، فرصتهایی براي اطمینان از اثربخشی آینده و… دارد .

میزان موفقیت سازمانهاي تکنولوژي محور به توانایی­هاي مهارتی آنها در پیشبینی و مواجه با چالشهاي آتی صنایع و سرعت بروز واکنش­هاي سنجیده در ارائه راه­حل­هاي فناورانه بستگی دارد.

سازمانهاي تکنولوژي محور  باید همواره نگاهی به فعالیتهاي جاري (بهره- برداري) و چشمی به محیط پیرامون (اکتشاف) داشته باشند؛

باید به توسعه راه حلهاي فناورانه براي مسائل و مشکلات جاري و آتی شناخته شده در صنعت توجه داشته باشند و با توسعه و ارائه نوآوريهاي فناورانه از توانمندي­هاي فناورانه صنعت حمایت کنند و در جستجوي چالش­هاي ناشناخته جاري و آتی صنعت و فرصتهاي فناورانه جدید و اجراي هوشمندي رقابتی فناورانه باشند.

از دید محققان، اکتشاف و بهره برداري اساسا دًو فعالیت سازمانی مجزاست که باید به­صورت کاملا همزمان پیگیري شود تا سازمان به مزیت رقابتی و بقاي طولانی مدت دست یابد.

تعداد زیادي از تحقیقات از بهره­برداري و اکتشاف به­عنوان فعالیتهاي متعامد که متقابلاً اثر مثبتی دارند الگو گرفته­­اند .. هر چند دست یافتن به سطح یکسانی از اکتشاف و بهره­برداري در سازمان تکنولوژي محور آسان نیست، اما می­توان مدت زمان رسیدن به آن را کوتاه تر کرد.

اهمیت دو سو توانی

امروزه دوسو توانی سازمانی ” به دلیل تنوع آن، به یک موضوع مکرر و پدیده ای نو در پژوهش های سازمانی تبدیل شده است. اهمیت این موضوع با توجه به برخورداری مدیران از قابلیت تفکر استراتژیک در سازمان منعکس می شود چرا که دوسو توانی یک قابیلت مدیریتی است که مدیران سازمان را در بهره برداری از فرصت های موجود و کشف فرصت های جدید توامند می سازد.

“بهره برداری” و اکتشاف از جمله عناصر مهم یادگیری سازمانی به شمار می آیند. یادگیری سازمانی با اهداف رقابتی متضاد در ارتباط است و از طریق نوآوری مستمر و ایجاد دانش جدید سازمان را در دست یابی به مزیت رقابتی تشویق می کند.

بر این اساس سازمان ها برای بقا و موفقیت طولانی مدت نیازمند انطباق بین اهداف متضاد هستند (خدادای طهارم، 1393).

با توجه به مفهوم یادگیری، دوسو توانی سازمانی را می توان توانایی سازمان در پیگیری همزمان بهره برداری از دانش موجود و کشف دانش جدید تعریف کرد.

برخورداری مدیران از چنین توانایی و قابلیتی، به سازمان­ها کمک می کند تا به مزیت رقابتی پایدار و عملکرد برتر دست یابند و با توجه به شرایط رقابتی امروزه بتوانند به جایگاه خود در مقایسه با سایر سازمان ها پی ببرند. بنابراین با ایجاد یک زمینه دوسو توانی در سازمان از طریق مجموعه­ای از فرایندها، سیستم ها و ساختارهای دوگانه، سازمان­ها از توانایی لازم برای مواجه با تغییرات محیطی برخوردار می شوند.

در واقع، سازمان­های دوسوتوان در مقایسه با سایر سازمان ها خود را با تغییرات محیط پویا وفق می دهند. پرواضح است که مهم ترین دستاورد دوسو توانی برای هر سازمانی بهبود و ارتقاء عملکرد می باشد که لازمه بقای آن ها در یک محیط رقابتی است (خدادای طهارم، 1393).

[1] Meta-Analysis